ذرات معلق هوا و منشأ پیدایش آن در هوای اطراف زمینی از دیدگاهی نسبتاً متفاوت مورد کالبدشکافی این بحث است، پدیده‌ای که این روز‌ها بازار بحث و بررسی آن داغ است، تشکیل جلسات بحران و غیر بحران توسط سازمانهای مرتبط و سپاسگزار سلامت دلیل بر توجه بیش از پیش به این موضوع می‌باشد. باران خاک معلول عللی است که اگر به درستی تعریف و درک نشود شاید بتوان راه حلی برای کنترل، کاهش و یا حذف آن از محدوده تنفس انسان و موجودات یافت. 

فعالیت‌های بشر در زمینه‌های اقتصادی، حمل و نقل، صنعت، تجارت، کشاورزی و عمرانی و پدیده جنگ و مهاجرت‌ها از جمله عوامل دست ساز بشرند که با هدف توسعه و پیشرفت انجام می‌شود. 

غافل از اینکه هریک از عوامل مذکور به رغم نیاز و اجتناب ناپذیری، تبعاتی در پی خواهد داشت که منابع طبیعی و محیط انسان‌ها را اعم از آب، خاک و هوا تحت تأثیر قرار داده است و بازتابهای گوناگون و بعضا غیر قابل پیش بینی را ایجاد خواهد کرد. تولید و گردش غبار در لایه بیوسفر زمینی که پاسخ طبیعت به عملکرد بشر است، هزینه‌هایی بس چشمگیر و در رأس آن‌ها تهدید سلامت عمومی را تحمیل خواهد نمود. قطر این ریزگرد‌ها در حد می‌کرن بوده و با توجه به وزن مخصوص بسیار کم و یا باردار بودن آن‌ها زمان ترتیب طولانی مدت به سطح زمینی را دارد و چون این ذرات حامل مواد بیولوژیک و شیمایی آسیب زا هستند و دارای قدرت نفوذ و جذب زیاد در اعماق ریه انسان می‌باشند، تهدید جدی برای سلامت است. بویژه، کودکان، سالمندان، وموجب و تشدید بیماری بعضی از بیماران می‌شود. با دقتی کم به موضوع، وجود یک معادله درجه اول واضح است و آن اینکه فعالیت‌های بشراز یک طرف و عکس العمل طبیعت از طرف دیگر صورت مسئله را تا حدودی بیان می‌کند و جا دارد این سؤال را از خود بپرسیم به کجا چنین شتابان... 

از قدیم گفته‌اند دیگران کاشتند و ما خوردییم، ما بکاریم تا دیگران بخورند! آیا به توصیه دوم در پاسخ به عملکرد گذشتگان عمل شده است، در گذشته ایجاد فضاهای سبز، کاشتن درخت‌های متنوع در منازل و باغات، پوشش گیاهی فراوان، رعایت الگوی مصرف و قناعت پیشه کردن قدما در مصرف منابع و ثروت‌های عمومی در حد عبادت مورد اهمیت بود، در مقابل هرآنچه ساخته شده بسرعت در حال تخریب و دگرگونی است در نتیجه انواع ناهنجاری‌ها و بیماری‌های روحی و جسمی نو پدید جایگزین آرامش و سلامت روح گردیده است، اگر کمی منفصانه‌تر به موضوع بپردازییم و با توجه به عنوان دهکده جهانی، سهولت در ارتباطات، تبادل فرهنگ‌ها و ده‌ها دستاورد دیگر را نمی‌توان نادیده گرفت، اما بسیاری از تحولات بوجود آمده ارزش کرامت باز خورد طبیعت را نداشته‌اند. 

 اخیراً همایش‌های هم‌اندیشی با محوریت ریزگرده در کرمانشاه و با حضور کشور‌ها و صاحبنظران مرتبط برگزار گردید تا ضمن بررسی منابع تولید گرد و غبار‌های سالهای اخیر، در زمینه کنترل و حذف آن توسط مسئولان اجرایی و پشتيبانی علمی مراکز دانشگاهی به راه حل اجرایی و قابل انجام منتهی گردید. 

البته برگزاری کنگره‌ها، همایش‌ها و غیره توسط کسانی که خود را به نوعی مؤظف به ورود به این حوزه می‌دانند تا به حال کم نبوده و اکثراً منجر به صدور قطعنامه‌ها و مصوباتی نیز شده است، اما باید بررسی کرد که علم تولید شده در این زمینه توسط مراکز علمی تا چه حد مورد عمل و داری اولویت در دستگاهای اجرایی بوده است. 

به جرأت می‌توان گفت تا زمانی که پروژه‌های تحقیقاتی و دانشگاهی که مبتنی بر علم بوده خوراک دستگاههای اجرایی و عملیاتی مرتبط نباشد، نتیجه به جز صرف وقت و هزینه نخواهد بود. 

فعالیت‌های بشر که مبتنی بر زیاده‌خواهی، ساخت و سازهای سودجویانه، تخلیه آلاینده‌ای گوناگون به هوا، قطع جنگل‌ها و تخریب مراتع و پوشش‌های گیاهی، بیابان زایی و مصرف خارج ازالگوی سوخت‌های فصیلی موجب شده تا میانگین درجه حرارت کره زمین ۳-۴ درجه سانتیگراد افزایش یابد و همین امر باعث تغیرات اقلیمی، جغرافیایی و آب و هوایی گردیده است. فعالیت‌ها و سیاست‌های آب و خاک و احداث آشفته و شتابان سد‌ها موجب خشک شدن رودخانه‌ها گردیده است. خشکی رود‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها که روزی منشأ آبادانی و طراوت و حیات طبیعی بوده‌اند، اکنون تبدیل به منابع تولید خاک و باران خاک گردیده‌اند. در چند دهه گذشته انسان‌های عارف، عالم و شعرا در نوشته‌ها و نظرات خود پیش بینی‌هایی را کرده بودند که بیان موردی از آن خالی از لطف نیست: 

 در دیوان شاعر و عارف مشهور کرد جناب «پیره مێرد» آمده است که قبل از اسلام خداوند کریم با فرستادن نشانه‌هایی، ناخشنودی خود را نسبت به عملکرد و رفتارهای خودخواهانه و ناسپاسی‌ها بر سر مردمان فرو می‌فرستاد، با بعثت پیامبر رحمت این عذاب‌ها قطع گردید اما طمع و حرص در دست اندازی به منابع و ثروت‌های خدادادی که منشأ آن نفس اماره انسان هاست، مجددا عذابهایی با تخفیف آغاز شد. در سوره مبارکه فیل سخن از طیراً ابابیل و حجارة من سجیل مبنی بر حمله‌ی آسمانی به سپاه ابرهه آمده است. آری جناب پیره مێرد در اشعاری از دیوانش چنین می‌فرماید: 

جاران خوا قینی ئه‌گرت له شارێ

به ناخی ئه‌رزا ئه‌یبرده خوارێ

یاخود قه‌ومێکی به‌وه ئه‌ترساند

له ئاسمانه‌وه به‌ردی ئه‌باراند

که پێغه‌مبه‌ری ئێمه په‌یا بوو

بۆ خاتری ئه‌و ئه‌مانه لاچوو

ئێستا له ڕێگه‌ی دین لامان داوه

خواو پێغه‌مبه‌رمان هێند لێ ڕه‌نجاوه

وا ورده ورده ئه‌مان ترسێنی

له جیای به‌رد جارێ خۆڵ ئه‌بارێنێ

ئه‌م خۆڵبارینه جێگه‌ی ئینزاره

هه‌روا بین نۆره‌ی به‌رده ئه‌مجاره

بلی باز هم باید سپاسگزار خداوند رحمان و کریم باشیم که قلوه سنگ به جای باران خاک بر سرمان نمی‌باراند! 

 دانه‌بندی ذرات از حد میکرن شروع می‌شود تا به قطره‌ای چند سانتیمتری یا قلوه سنگ می‌رسد. علی ایحال با این تحلیل و بررسی که به اختصار آمد، چنانچه بخواهیم صرف وقت و هزینه هدفمند باشد و خروجی آن قابل دفاع گردد چاره‌ای نیست مگر اینکه: 

۱-قانونگذار با وضع قوانین زیست محیطی دانش بنیان و نظارت دقیق بر اعمال این قوانین و بدون ملاحظات و منافع فردی و گروهی، دست اندرکاران فعالیت‌های مختلف را ملزم به صرف هزینه بری کنترل و کاهش انرژی زیست محیطی پروژه‌های خود بنمایاند و با هرگونه تقلب و، لوث کردن موازین قانونی از طریق دستگاه اجرایی مربوطه جدا مواجه گردد. 

۲-دستگاه اجرایی با گماردن افراد سلیم، عالم و آگاه و دلسوز و اعطای امتیاز به افراد و گروههای فعال در حوزه‌های مختلف توسعه‌ای را که صلاحیت لازم را داشته باشد در پیاده سازی هرچه بهتر قوانین، برنامه ریزی و نظارت داشته باشد

۳-دستگاه‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی، رفاهی و بهداشتی و سازمان‌های مردم‌نهاد با تشکیل اتاق فکر و با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود و نیز تجارب سایر ملل نسبت به تولید فرهنگ مرتبط برای تغییر رفتار‌ها و نگرش‌ها در مواجهه با محیط و اجزای آن، ‌‌نهایت تلاش و پیگیری مستمر را داشته باشند و دستاوردهای خود را طبق ضوابط تعریف شده به دستگاه اجرایی تسلیم نمایند. 

بدیهی است رعایت صبر و حوصله و توجه به واقعیت که ممکن است خروجی قابل اندازه‌گیری از کل این فراینده به نسل حاضر نرسد. آنچه را که رسالت این نسل در امانت داری از میراث آیندگان است، تحقق یابد. 

 و در پایان تذکر این نکته لازم است که هر فرد مؤظف است مسئولیت فردی خود را نسبت به محیط زندگی و بهره‌گیری معقول و معتدل از کلیه منابع و امتیازات خدادادی را بداند و به آن عمل نماید و این یعنی شکر حاصل از یک اندیشه پاک و الای انسانی و الهی که خشنودی خالق هستی را موجب گشته و مزید بر نعمت خواهد شد.